Wanci peuting di Gunung Gedé Pangrango. Angin ngagelebug tarik naker. Nyecep tiis lir nojosan tulang sum-sum. Marengan
sora sasatoan anu patembalan ti saban juru. Matak muringkak bulu
punduk. Anjing babaung, ditema ku sora bueuk anu teu eureun-eureun. Lir
anu ngajak ngawangkong ka hiji lalaki anu keur nyorang jalan satapak
sosoranganan. Lengkahna teu katara anu rumegag. Cacakan sapanjang poek
mongkleng, buta rata. Lamun ninggang ka jelema anu atah burih mah,
kawasna geus matak kapiuhan manten.
Teu mubah kolotna mere ngaran Panca. Sabab ari panca teh hartina lima.
Sok dijadikeun gambaran tina kasampurnaan hirup, papat kalima pancer.
Hanjakalna dina urusan wanoja mah, Panca teu bisa panceg dina salah
sahiji pilihan. Sanggeus dua taun katukang hahadean jeung Shinta, Panca
kagembang deui ku hiji mojang teureuh Tasik malaya anu kakara wawanohan lima
bulan katukang. Malah tina perkara eta pisan, anu ngalantarankeun Panca
luluasan ngambah gunung Pangrango dina kaayaan sosorangan. Kabingbang
anu nyangkaruk dina hatena, mawa teuneung jeung mawa ludeung. Dina
tungtung sawanganna, ririakan kalangkang Shinta, piligenti
jeung gupay katineungna Deti. Deti, anu patepung di rumah sakit Kebon
Jati, Deti anu ngalantarankeun rasa kaasihna kabagi dua.
Dilematis
meureun pibasaeunna teh. Kanyaahna ka Shinta dumasar kana kereteg
hatena anu pinuh kajujuran. Taya anu ngajujurung, komo bari maksa. Pon kitu deui, kaasihna ka Deti oge datangna tina kereteg hatena anu nyangkaruk dina asmara. Nepi ka Panca kungsi nyebut ‘Iner Beauty’ ka Shinta jeung Deti. Malah
make jeung diimplik-implikan ku kecap ‘ percumah’ cenah geulis luarna
oge, ari jerona teu geulis mah. Mending ‘hitam legam tapi iman, batan
kuning langsat tapi bangsat’. Teuing ari kanyataanna mah, sabab Panca
oge tangtuna moal apaleun sajalantarahna. Barina oge, saha jalmana anu
bisa ngobet kana jero hate. Sajero-jerona sumur bisa diteuleuman, ari
hate manusa?
Panca
diuk dina amparan jukut. Leungeunna ngarongkong kana kembang eldeweis.
Tuluy dipetik. Diangseu. Diteuteup. Teuing naon anu keur dipikiranna. Nu
eces mah Panca oge nyahoeun, lamun kembang eldeweis teh sok disebut
kembang mustikaning lana di gunung Pangrango. Kawasna Panca boga
pangharepan tina harti sayakti kembang eldeweis. Mustikaning Lana. Asih
nu lana keur saha. Naha aya asih nu lana? Kitu diantara pagaliwotana jeroning dada Panca.
Sawangan
Panca manjangan ka Shinta. Kawilang hiji kareueus pikeun dirina. Sabab
bisa nyandingkeun hiji mojang anu rada hese neangan babandinganana. Hade
rupa, hade basa tur hade pakaya deuih. Malah sakali mangsa mah kolotna
Shinta kungsi nyaram budakna pikeun hahadean jeung Panca. Pajarkeun teh
teu ngimbang, waja kudu ka waja deui (Ngarah jadi wajo) cenah. Sabab gaya
kahirupan kulawarga Shinta jeung Panca teh kacida jauhna. Apan Panca
mah sapopoena oge ukur idek-liher di hiji kontrakan anu teu pati badag
ukuranana. Ari Shinta? Tangtu bae jauh pisan bedana. Tapi anu matak hemeng teh, Shinta teu pati mikiran ka lebah dinya. Malah sanajan Shinta geus rengse namatkeun kuliah di luar nagri, adat jeung pasipatanna teu robah. Kacinta jeung kanyaahna ka Panca beuki nambahan.
Datangna
Deti kana kahirupan Panca, mawa pangharepan anyar pikeun nyorang
lalampahan carita hirup satuluyna. Sabab diantara kulawarga Deti, taya
hiji oge anu sok masualkeun perkara kadunyaan. Estuning nilik jeung
meunteun lalaki teh tina sikep jeung kalakuanna, lain tina jero pesakna.
Sanajan ari awewe mah tetep bae kudu matrialis. Enya, matrialis dina
harti anu positip.
Deti
geus apaleun lamun Panca hahadean jeung Shinta. Malah dina poe kamari
pisan, Deti ngedalkeun sagala rupa unek-unek anu disidem dina jeroning
hatena.
“Deti
mah saes alim janten kabogoh Kang Panca. Tapi Deti mah rumaos datang
pandeuri. Matak, saena mah kang Panca langkung merhatoskeun anu
tipayun.” Kitu ceuk Deti bari semu anu ngalimba. Malah Panca moal kapalingan reret, tina juru panon Deti, aya cai anu ngeclak. Cimata. Cimata anu ngandung kacinta. Cimata anu (bisa bae) ngandung kacua.
Sanggeus
ngadenge caritaan Deti sarupa kitu, Panca beuki nyaah ka Deti.
Kajembaran hatena jeung kajujuranna, ngadatangkeun rasa simpati keur Panca. Hatena beuki dilimpudan ku rasa bingbang. Panona
neuteup ka awang-awang. Breh katingali bulan jeung bentang anu satia
nyaangan alam dunya. Mawa kaendahan alam dunya. Nganteur jiwa anu keur
ngumbar rasa. Nyaangan unggal renghap-renghapna Panca. Ngajadikeun Panca
ngarasa betah jeung tumaninah. Panca embung kaleungitan caangna bulan.
Panca oge embung kaleungitan bentang anu tinggurilap. Komo deui lamun
kaleungitan duanana. Najan sagala rupa kajadian oge teu pamohalan bakal
tumiba. Anging Alloh SWT anu maha uninga kana kajadian nu baris
datang.***
Ku TEDY RINALDY
Andir, Agustus 2001
